محققین، منتقدین و مورخین ادبیات داستانی در افغانستان به این باور اند که تاریخ پیدایش داستان‌نویسی به سبک و سیاق مدرن به سال 1298 خورشیدی و 1919 میلادی، یعنی از زمانی که مولوی محمدحسین پنجابی داستان جهاد اکبر را در سال 1298 خورشیدی نوشت، بر می‌گردد.
در این حال، در حوزة تمدنی زبان فارسی دری در افغانستان نخستین روایت داستانی که آفریده شده است، به زمانی که قاضی حمیدالدین ابوبکر بن عمر بن محمود قاضی‌القضات بلخ کتاب مقامات حمیدی خود را به سال 555 هجری قمری به نثر مصنوع و فنی آفرید، بر‌می‌گردد.
محققان می گویند، قاضی حمیدالدین ابوبکر کتاب مقامات حمیدی‌اش را به تقلید از مقامات حریری (قرن پنجم هجری قمری) به رشتة تحریر در آورده است و فضای ادبیات روایی را در ادبیات فارسی دری گشوده و مقامه‌نویسی را ادامه داده است.
نویسندة این کتاب ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪن ﻗﺎﻟﺐ داﺳﺘﺎن و بهرهﮔﯿﺮی ازﻋﻨﺎﺻﺮداﺳﺘﺎنﻧﻮیسی، سبک روایی و شخصیت‌پردازی و شیوة داستان‌نویسی را در ادبیات فارسی رایج ساخته است.
نویسنده گان تاریخ ادبی باور دارند که نگارش داستان به سبک غربی توسط سید جمال‌الدین اسد آبادی شروع شده است. او داستان‌های چون «شوم و اقبال»، «شاهزاده عزیز»، «دلبر و اژدها» و «شاهزاده و دلربا» به نگارش در آورده است.
پژوهش‌گران تاریخ ادبیات داستانی در افغانستان باورمندند که ترجمه‌های اثر ژول‌ورن نویسندة فرانسوی به فارسی توسط محمود طرزی فضای داستان‌نویسی را در افغانستان هموار کرده است. اما محققین «جهاد اکبر» اثر مولوی محمدحسین پنجابی را اولین داستان به سبک و سیاق داستان‌نویسی امروزی در تاریخ ادبیات آورده‌اند.
مقامات حمیدی به سبک و سیاق مقامات حریری ادبیات عربی نوشته شده است ولی نگارش داستان به سبک و سیاق غربی راه جداگانه‌ای دارد که از نظر سلسله روایت و از نظر شخصیت‌پردازی با مقامات حمیدی فرق ندارد.
اکثر تذکره‌نویسان و نویسندگان کتاب‌های تاریخ ادبیات داستانی، داستان جهاد اکبر مولوی محمدحسین پنجابی را جزء اولین داستان به سبک وسیاق داستان‌نویسی امروزی درکتاب‌های‌شان نام برده‌اند.
بنابراین می‌توان داستان‌نویسی فارسی دری را به درختی تشبیه کرد که از نخستین روز تولدش تا این تاریخ (1393 خورشیدی) 95 سال عمردارد.
قابل ذکر است که مطالعه نشان می‌دهد که داستان‌نویسی پشتو، اوزبیکی، ترکمنی خیلی عمر کوتاه نسبت به داستان فارسی دری دارد.